Türk Ocağı

Türk Ocakları Osmanlı İmparatorluğu’nun çeşitli din ve milliyetlerden meydana gelen kozmopolit yapısı içinde şekillenen Türk milliyetçiliğinin teşkilatlanması ile 1912 yılında kurulmuş etnik ayrımcı yapıda bir cemiyettir. Türkçülük düşüncesini yayacak ve yaşatacak bir derneğin kurulması ve adının da "Türk Ocağı" olması 1911'de kararlaştırılmıştır.

​

Derneğin kurucuları, Mehmed Emin (Yurdakul), Ahmed Ferit (Tek), Ağaoğlu Ahmet ve Askerî Tıbbiyelileri temsilen Fuat Sabit (Ağacık) idi.

​

Türk Ocağı İstanbul'daki merkezinde faaliyet gösterirken başta İzmir'de olmak üzere, belli başlı şehirlerde şubeler açtı. Şube sayısı 1919'da 35'e yükseldi ancak Türk Ocağı çalışmaları, Kurtuluş Savaşı Dönemi’nde askıya alındı. Cumhuriyetin ilanından sonra açılan Ocaklar’ın sayısı, 1928 yılı başında 141'e ulaştı. 1927 yılında toplanan Türk Ocakları Kurultayı’nda, Türk Ocağı Yasası'nda değişiklik yapılarak dernek Cumhuriyet Halk Partisi ile ilişkilendirildi. CHP ile ilişkilenme dernek bileşenlerinde tepkiye neden oldu. Bunun üzerine Türk Ocakları CHP tarafından kapatıldı, yerlerine aydınlanmacı cumhuriyet anlayışını temsil eden Halkevleri kuruldu. 1931 yılında feshine karar verilen Türk Ocağı'nın mülkleri ve nakdi varlıkları Cumhuriyet Halk Partisi’ne devredildi.

​

Bergama Türk Ocağı, ironik bir biçimde, Abacıhan Sokak’ın İstiklal Meydanı’na çıkan köşesindeki iki katlı gösterişli bir Rum binasında açılmıştı. Sefa Taşkın’ın Bergama’da Abacıhan Sokak kitabında binanın 1920’ler Bergama’sının en varlıklı Rumlarından Themistoklis Angelopulos’a ait olduğu belirtiliyor:

“Alt katı geniş bir ‘kafeneio’, ‘kahvehane’, üst katı, ‘Ksenodokhio Akropolis’, ‘Akropolis Oteli’ olan bu binayı Angelopulos yine kent Rumlarından Bolikas’a kiralamış. Otelin Bodrumüstü’ne bakan dar cephesinde küçük bir kahve ve berber dükkanı varmış. (…)

​

Rumların kafeneio’larında yalnızca kahve, çay içilmezdi. Ucuz rakının yanına birkaç meze konurdu, iskambil ya da tavla oynanırken ya da muhabbet edilirken. Şarap pahalıydı.

​

1922’den sonra Rumlar gidince, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ardından, binanın alt katı önce Türk Ocağı, sonra Halk Evi, kahvehane olarak kullanılmış, toplumsal etkinliklere tahsis edilmişti. Tiyatrolar oynanmış, küçük konserler verilmişti. Bergama’ya ilk radyonun Türk Ocağı’na geldiği, halkın bu yeni icadı görmek, dinlemek için buraya akın ettiği anlatılır.”